हालै एउटा कार्यक्रममा वैज्ञानिक समाजवादी कम्युनिस्ट पार्टी का महासचिव कमरेड आहुतिले हाम्रो पार्टीको एक नेता प्रति इंगित गर्दै सी जातिको प्रसङ्ग जोडेर उहाँलाई होच्याउने र खिल्ली उडाउने प्रकारको अत्यन्तै भद्दा एवं हल्का टिप्पणी गर्नुभएछ । क. आहुति एकजना अध्ययनशील कम्युनिस्ट नेता एवं लेखक हुनुहुन्छ र उहाँ प्रति हामीलाई गर्व लाग्छ र सम्मान पनि छ । तर उहाँजस्तो अध्ययनशील व्यक्तिले सी जाति बारे हाम्रो समग्र अवधारणा नै अध्ययन नगरी हल्का टिप्पणी गरेकोमा आश्चर्य लागेको छ । सी जाति को अवधारणा हामीले हल्का तरिकाले नल्याएर हाम्रो पार्टीको नवौं महाधिवेशन बाट सर्वसम्मत पास भएको विषय हो । उहाँको यसप्रकारको टिप्पणी प्रति म दुख एवं खेद प्रकट गर्न चाहन्छु ।

द्वन्दात्मक तथा ऐतिहासिक भौतिकवादको नियम अनुसार कुनैपनि वस्तु वा शब्द इतिहासको आवश्यकताले निर्माण हुन्छन् र समाप्त हुन्छन् । तर यो आफै हुँदैन । यसमा मानव जातिको सचेत प्रयत्नको आवश्यकता पर्दछ । नेपाल र संसारकै जाति प्रथा पनि यही प्रक्रियामा निर्माण भएका र परिवर्तन हुँदै आएका हुन । हामीले अगाडि सारेको सी जातिको बहस पनि यही प्रक्रियाकै एउटा पहल हो । यही नै अन्तिम सत्य हामीले भनेका छैनौं । यो बहसको एउटा शुरुआत हो ।

सी जाति बारे भएका टिप्पणी माथि प्रति टिप्पणी
१) यो कमरेड शब्द बाट निर्माण भएको हो ?
सी शब्द कमरेड बाट नभएर – कम्युनिस्ट (communist) वा समान(common) शब्दलाई प्रतिनिधित्व गर्छ ।
२) जाति लुकाएर वा जात बाट भागेर समस्या समाधान हुँदैन । आफ्नो जात वा जाति प्रति गर्व गर्नुपर्छ ?
हामीले जात वा जाति लुकाएको नभएर यसलाई अर्को रुपमा उठाएका वा परिवर्तन गरेका हौं । विकसित गरेका हौं । जहाँ सम्म आफ्नो जाति प्रति गर्व गर्ने कुरा छ यो सही छैन । यदि कथित दलित समुदायले आफू प्रति गर्व गर्ने हो भने यो सिद्धान्त अनुसार त अरु कथित उच्च जातिले पनि आफू प्रति गर्व गर्नुपर्ने हुन्छ । यसप्रकार आ-आफ्ना जाति र समुदाय प्रति गर्व गर्ने कुराले हामीलाई अन्तर्घुलन बनाउदैन र रुपान्तरण तिर लादैन ।
३) भारतमा महात्मा गान्धीले अछुतलाई हरिजनको नामाकरण गरे तर यसको समाधान भएन । यो सी थर राख्ने कुरा पनि त्यस्तै हो ?
भारतमा महात्मा गान्धीले कथित अछुत जातिलाई मात्र हरिजन नामाकरण गरेका थिए, अरु जातिलाई जस्ताको त्यस्तै राखेका थिए । तर हामीले यहाँ कथित दलित समुदाय मात्र नभएर अन्य सम्पूर्ण जातिहरु जस्तै: ब्राह्मण-क्षेत्री, आदिवासी-जनजाति, मधेसी र मुस्लिम आदि सबैका पुरानो जातिगत पहिचान दिने थर परिवर्तन गरि नयाँ थर निर्माण गर्ने कुरा गरेका छौं । कथित अछुत लाई मात्र होइन ।
४) थर वा जात फेरेर मात्रै केही हुँदैन ?
हामीले जात वा थर मात्र फेर्ने कुरा गरेका छैनौं ।
हामीले सी जाति को आफ्नै नयाँ राज्य व्यवस्था, आफ्नै नयाँ अर्थ प्रणाली, नयाँ सी संस्कार-संस्कृति र अन्ततः यसको आफ्नै नयाँ मानव सभ्यताको कुरा गरेका छौं ।
५) पुरै जात र जाति अन्त्य पो गर्नु पर्छ झन अर्को नयाँ जाति निर्माण गर्नु सही हुँदैन ?
हाम्रो उद्देश्य पक्कै पनि एकदिन यो संसारलाई वर्गविहीन, राज्यविहीन, जातिविहीन र सबैखाले शोषण र असमानता बाट मुक्त गर्ने हो । तर जसरी एकैपटक राज्यविहीन बनाउनु भन्दा पहिला नयाँ राज्य बनाएर क्रमिक रुपमा समाजलाई राज्यविहीन तिर रुपान्तरण गर्ने कुरा मार्क्सवादले गरेको छ त्यसैगरी जाति उन्मुलन गर्नुभन्दा पहिला नयाँ जाति निर्माण गर्ने कुरा द्वन्द्वात्मक एवं ऐतिहासिक भौतिकवादी दृष्टिकोणबाट वस्तुवादी र सही छ ।