काठमाडौं । नेपालले पछिल्लो आठ महिनामा करिब ५६ अर्ब रुपैयाँ बराबरको खानेतेल निर्यात गरेको छ। भन्सार विभागका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको फागुन मसान्तसम्म नेपालले ठूलो परिमाणमा खाद्यतेल निर्यात गरेको हो। विदेशबाट कच्चा पदार्थ आयात गरी नेपालमा प्रशोधन भएपछि मूल्य अभिवृद्धि भएर निर्यात वृद्धि भएको देखिन्छ।
भन्सार विभागका तथ्याङ्कअनुसार, चालु आर्थिक वर्षको पहिलो आठ महिनामा नेपालले रू ४७ अर्ब ९४ करोड ६६ लाख बराबरको भटमास (सोयाबिन) तेल निर्यात गरेको छ। त्यस्तै, रू ७ अर्ब ९८ करोड २३ लाख बराबरको सूर्यमुखी तेल विदेश पठाइएको छ।
खानेतेल बाहेक, रू ५ अर्ब ८३ करोड ७३ लाखको अलैंची, रू ४ अर्ब ३२ करोड ३९ लाखको कार्पेट लगायतका वस्तुहरू पनि निर्यात भएका छन्।
निर्यात बढ्दो क्रममा रहे पनि नेपालले व्यापार घाटा बेहोरिरहेको छ। चालु आवको दोस्रो चौमासिकसम्म नेपालको कुल वैदेशिक व्यापार रू १३ खर्ब ३ अर्ब ७३ करोड ८६ लाख पुगेको छ, जसमा रू ९ खर्ब ८७ अर्ब ३९ करोड ३८ लाख बराबरको व्यापार घाटा छ।
यस अवधिमा नेपालले रू ११ खर्ब ४५ अर्ब ५६ करोड ६२ लाख बराबरको वस्तु आयात गरेको छ भने रू १ खर्ब ५८ अर्ब १७ करोड २४ लाख बराबरको मात्र निर्यात भएको छ
छिमेकी मुलुक भारतसँग मात्र नेपालले रू ५ खर्ब ६३ अर्ब ६७ करोड बराबरको व्यापार घाटा बेहोरिरहेको छ। साउनदेखि फागुनसम्म भारतबाट रू ६ खर्ब ८८ अर्ब ६८ करोडको आयात हुँदा रू १ खर्ब २५ अर्ब बराबरको मात्र निर्यात भएको छ।
चीनसँग पनि व्यापार असन्तुलन उच्च रहेको छ। नेपालले चीनबाट रू २ खर्ब १९ अर्ब १८ करोडको आयात गर्दा मात्र रू २ अर्ब १२ करोडको निर्यात गरेको छ, जसकारण रू २१ अर्ब ७० करोड बराबरको व्यापार घाटा भएको छ।
नेपालले अफगानिस्तान, डेनमार्क, रसिया, अस्ट्रिया, माल्दिभ्स लगायतका ३४ वटा मुलुकसँगको व्यापारमा नाफा कमाएको छ। तर, अर्जेन्टिना, युक्रेन, युनाइटेड अरब इमिरेट्स, अस्ट्रेलियाजस्ता मुलुकहरूसँग व्यापार घाटा उच्च देखिएको छ।
नेपालको आयातमा इन्धनको हिस्सा अझै ठूलो छ। पछिल्लो आठ महिनामा नेपालले रू ७८ अर्ब ८६ करोड ३७ लाखको डिजेल रू ४२ अर्ब ८० करोड १७ लाखको पेट्रोल रू ४१ अर्ब बराबरको एलपी ग्यास आयात गरेको छ।
विद्युतीय सवारीसाधनको आयात भने बढ्दो क्रममा छ। पछिल्लो आठ महिनामा रू ९ अर्ब ६९ करोड २२ लाख बराबरको विद्युतीय सवारीसाधन
रू २ अर्ब ११ करोड बराबरको अन्य सवारीसाधन आयात भएको छ।
त्यस्तै, रू २१ अर्ब ९१ करोड ८३ लाख बराबरको १४ लाख ७ हजार ७८ वटा स्मार्टफोन नेपाल भित्रिएको छ।
नेपालको निर्यातमा सुधार देखिए पनि व्यापार घाटा घटाउन अझै ठूलो चुनौती रहेको देखिन्छ। खाद्यतेल, अलैंची, कार्पेटजस्ता वस्तुहरू निर्यातमा अगाडि रहे पनि आयात धेरै भएकाले समग्र व्यापार असन्तुलित नै रहेको छ।
श्रोत:-नेपाल सरकार, अर्थ मन्त्रालय
